Spirituele psychologie
Ben je op zoek naar meer diepte in het contact met jezelf en anderen en verlang je ernaar om dit betekenisvol uitdrukking te geven in het dagelijks leven, dan kan spirituele psychologie interessant voor je zijn.
Verschil spirituele psychologie en de traditionele psychologie
Als je een gewoonte hebt waar je last van hebt, dan kun je een andere gewoonte aanleren. Dat is basis van moderne psychologie. Alle vormen van psychologie proberen op een eigen manier te helpen om ons leven zo gelukkig en optimaal mogelijk te ervaren. De moderne psychologie is vooral bezig met onze gedachten, onze relatie met onze emoties en ons gedrag. Waar kan het fout gaan en hoe is dat te voorkomen.
Bij spirituele psychologie is “hoe ik het anders kan doen” niet zo belangrijk, daarin zit een groot verschil. Spirituele psychologie gelooft dat er iets in ons is dat groter of hoger is dan onze hersenen, emoties of onze persoonlijkheid: namelijk onze geest en ziel. De ziel en geest zijn niet makkelijk te zien en niet te bewijzen. Het is een persoonlijk ervaren en we geven er allemaal onze eigen invulling aan. En tegelijkertijd lijken overal over de wereld die ervaringen op elkaar.
Bij spirituele psychologie gaat het er niet om dat je iets bereikt, dat je energie kan zien of dat je magische trucjes kent.
Wat is wezenlijk?
De hedendaagse psychologie mist de spirituele beleving. Die beleving was er vroeger en gaf een soort bevestiging die nu is verloren gegaan. De psycholoog is in de plaats gekomen van die beleving, maar het spirituele ontbreekt.
Wat is de zin, waarom, waar gaat het om, wat is essentieel? We dragen een essentie in ons (dat kun je ook ziel of geest noemen), onze essentie is wezenlijk en de bron van ons leven. Meditatie is een weg om in verbinding met die essentie te komen.
Moeite met contact met onze essentie
In westerse wereld gaan we met onze aandacht erg naar buiten, bij onszelf vandaan om die essentie te vinden, om te onderzoeken wie we zijn. Dat houdt ook in dat we anderen autoriteit geven over wie we zijn: wat een ander van ons verwacht of vindt, heeft grote impact. De psychologie zegt dat je naar jezelf moet kijken en spirituele psychologie gaat daarin verder. Om dit te verduidelijken wordt hier kort ingegaan op de gelaagdheid die wij als mensen hebben. Onze buitenlaag is hoe we ons in de wereld presenteren, dat is bij vele van ons een behoorlijk harde laag. Die harde laag houdt de buitenwereld tegen, die kan niet meer naar binnen komen waardoor we moeilijk kunnen luisteren. Deze buitenste laag is het ego. Mensen kunnen ook voorbij het ego contact maken, maar in een groep als het een beetje onveilig is, dan maken we meer vanuit het ego contact: we zitten in een vorm hoe het hoort, aangepast. Het masker wat we dragen moet bewerkstelligen dat anderen ons zien zoals wij graag willen dat die anderen ons zien. Delen van het ego zijn: ik maak deel uit van deze groep, ik ben beter of ben minder. Je kunt jezelf kleiner maken of jezelf groter maken. Tegelijkertijd voelen we ons niet gezien, omdat het te spannend is om ons te laten zien, want dan horen we er misschien niet bij. Ons ego veroorzaakt een scheuring tussen hoofd en hart, zo ontstaat een zelfverraad zodat we niet meer volgen wat wezenlijk is voor onszelf. We verloochenen ons en verliezen het contact met wat er achter ligt. Zo werkt het ego: alles is gelijk en ik ben wat meer of minder.
We bestaan uit een aantal lagen
Onder de schil van het ego zit de laag van angst, vooral sociale angsten. Als de buitenlaag gaat falen dan valt ons ego in elkaar en we komen onze angst tegen. Een andere houding is om je angsten meer aan te gaan. Dat is een enorme hulp waarbij de gewone psychologie heel goed werk doet. Over het algemeen gaat moderne psychologie niet verder dan deze lagen, de laag van het ego en de laag van de angst.
Onder de angst zit de laag die heeft te maken met depressie, eenzaamheid, isolement, hopeloosheid, wanhoop, doodsverlangen. Als we door angsten heen komen komen we vaak in een donkere laag in onszelf. We krijgen een teleurstelling bij wat we in de wereld doen: het ego heeft gefaald, vervolgens worden we angstig, daarna komen we in wanhoop. Vervolgens gaan we in bed liggen want dat is het enige veilige plek dat we kunnen vinden. Na tijdje beginnen we maar wat anders in die wereld te doen en begint alles van voor af aan.
Hedendaagse psychologie gaat niet door laag van wanhoop heen, naar het ondraaglijke. Het is heel spannend om iemand tot kern van depressie te laten komen, naar de pijn achter de afwijzing. We zijn allemaal bang voor het ondraaglijke. Mensen maken dingen mee die ondraaglijk zijn, dat brengt het leven met zich mee bijvoorbeeld als je iemand verliest of andere schokkende gebeurtenissen meemaakt. Ondraaglijke lijden, dat is wat wij in ons ondraaglijk vinden, dat komen we allemaal soms tegen in het leven en dat brengt ons meer bij onszelf. Het is een kunst om het onverdraaglijke te dragen. Bij elk kind dat wij baren, doen wij dat. Als we de pijn delen dan zijn we samen in de ondraaglijke pijn.
Als je in het ondraaglijke zakt, dan komt de binnenste kern tot leven. Als je ermee in gevecht bent, dan komt die innerlijke kern niet tot leven. Maar kun je daar doorheen bewegen, dan worden mensen zich bewust wat echt is en essentieel en wat niet. Het leven zelf wat echt is, dat is essentieel. Je kunt bijvoorbeeld met iemand samen wonen met wie je weinig contact hebt. Bij een ernstige ziekte kom je er achter dat je om diegene geeft. Je bent veranderd en raakt minder verdwaald in de buitenste laag van het ego, in de pretentie. Het licht van de essentie kan er doorheen schijnen en het ego past zich daar aan aan. Je verliest jezelf niet.
Als je het ondraaglijke leert dragen is dan schijnt de essentie er doorheen, je voelt dat zelf. Er is niemand anders die dat zegt, je eigen innerlijk leraar gaat je duidelijk maken wat wezenlijk is, niet wat goed is en hoe je moet zijn. Maar om dat wat wezenlijk is op jouw manier uit te drukken. De basis van die essentie is de passie, dat is onze geest, onze ziel en het leven zelf.
Non dualiteit
De verschillende lagen komen samen, de essentie komt naar buiten en buitenwereld naar binnen. Hoe banger we zijn en meer houvast zoeken in controle van de angst, hoe minder doorlaatbaarder we zijn, we verstarren. De weg van het leven is die van je eigen kwaliteiten. Als iemand volop vanuit zijn kwaliteiten leeft dan valt het ego even weg, dat is prettig.
Onze essentie is verweven met diepe kwaliteiten die de bouwstenen van ons universum zijn, die kwaliteiten dragen we allemaal ook in ons. Dit zou je non-duale kwaliteiten kunnen noemen zoals vrede, liefde, zuiverheid en eenheid.
Door deze kwaliteiten uit te drukken in de wereld wordt de passie van het bestaan wakker. Dat is een enorme kracht, een bliksemflits die voortdurend door ons heen gaat en waar we ons meestal niet bewust van zijn.
Spirituele psychologie werkt met een houdingsverandering ten opzichte van jezelf en van de wereld. Een belangrijk aspect bij deze houdingsverandering is dat je een ontdekkingsreis in jezelf begint.
